Google Custom Search


Terugblik 2010

 

TERUGBLIK 2010
Natuurpunt Velpe-Mene

 

2010 was het internationaal jaar voor de Biodiversiteit dat zijn hoogtepunt kende met wereldtop in Nayoga die afgesloten werd met een nieuwe biodiversiteitovereenkomst. Hierbij wordt een engagement genomen voor de overdracht van middelen naar het zuiden voor het behoud van de biodiversiteit en het stopzetten van de ontbossing en een substantiële uitbreiding van de beschermde gebieden zowel op het land als ter zee. Belangrijk is ook dat de Europese Unie hier een belangrijk engagement nam naar 2020 toe en zich engageerde om geen subsidies toe te kennen aan activiteiten die de verdere aantasting van de biodiversiteit met zich brengen. Dit is belangrijk in heel de discussie rond de herziening van het Europese Landbouwbeleid in 2013 waar een historisch gegroeide subsidiering (al of niet grondig) zal bijgesteld worden voor een nieuw subsidiesysteem waarbij ook het belang voor de biodiversiteit en het landschap speelt en meer in de richting gaat van publiek geld voor publieke diensten. Binnen NPOB en NP Velpe-Mene hebben we aan dit Internationaal Jaar voor de Biodiversiteit vorm gegeven met de campagne GeefomNatuur (www.geefomnatuur.be) en de activiteit 10.10.10 in Tienen. Buiten de sensibiliseringsacties, grote publieksactiviteiten zoals de walk for nature met meer dan 6000 deelnemers, de wekelijkse activiteiten en vergaderingen, deelname aan de milieuraden, werkgroepen biodiversiteit en gecoro's, het beheer met vrijwilligers van 467 ha natuurgebied kon het concrete engagement getoond worden door de verzameling in 2010 van niet minder dan € 29 340,63 voor de restfinanciering van de aankoop van natuurgebieden. Binnen Velpe-Mene kon het areaal beheerd natuurgebied in 2010 met meer dan 20 ha uitgebreid worden. Ook in 2010 steeg het ledental van afdeling Velpe-Mene met 17 leden tot 1260.

(1) Brede Campagne 'Geefomnatuur, Internationaal Jaar Biodiversiteit 2010': € 29 340,63 fondsen verzameld voor project 3997 Velpe-Mene en de reservaten binnen de afdeling.

Natuurpunt Velpe-Mene heeft in 2010 volledig ingezet op de NPOB-campagne GeefomNatuur die door heel de werking en heel het jaar heen loopt.  GeefomNatuur heeft in 2010 inhoud gegeven aan een uitgebreid werkprogramma tijdens het door de Verenigde Naties uitgeroepen Internationaal jaar van de biodiversiteit. Met GeefomNatuur is gewerkt rond 4 thema’s:

  1. De beheerde natuurgebieden en natuurcomplexen als hotspots voor biodiversiteit en natuurbeleving. De werking rond de beheerde natuurgebieden wordt verder in het jaarverslag behandeld.
  2. Omkeer in plattelandsaanpak: het landbouwgebied van biologische leegte tot boeiend landschap voor landbouw én biodiversiteit. Meer dan ooit is het besef gegroeid dat het agrarisch gebied naast een landbouwproductie ook een inherente functie naar biodiversiteit en landschappelijke kwaliteit vervuld en dat dit agrarische gebied geen biologische woestijn mag worden. Bij de herziening van het Europees Landbouwbeleid in 2013 en de herziening van het historisch vergoedingensysteem is dit een kans om de subsidiëring af te stemmen op de vergoeding publieke diensten zoals versterking van de biodiversiteit. Zodat soorten als grauwe gors, veldleeuwerik maar ook blauwe en grauwe Kiekendief tot een leefbare populatie komen in deze streek. In 2010 is biodiversiteit in het agrarische gebied ook vanuit deze regio sterk in de kijker geplaatst.
  3. De chartercampagne en de aandachtssoorten. 4 van de 5 gemeenten (Bierbeek, Boutersem, Tienen, Glabbeek)  in de afdeling hebben het gemeentelijk charter voor de biodiversiteit ondertekend en wordt op gemeentelijk vlak hier invulling rond gegeven. Alleen de gemeente Hoegaarden heeft het charter niet ondertekend.
  4. Stadsbossen en natuur in stad en dorp. Verschillende van de regionale acties zullen mede vorm krijgen binnen het werkingsgebied van afdeling Velpe-Mene. Dit geldt o.a. voor onze inbreng bij de uitwerking van het visie op het Kleinstedelijk gebied Tienen, de invulling van het Ruimtelijk Structuurplan in Bierbeek met de omzetting van het Woonuitbreidingsgebied Mevrouwkensveld naar Bos, speelbos, natuur en park aansluitend op de dorpskern in Bierbeek en het project Kleine Vondelbeek in Boutersem.

Onze afdeling werkte intensief mee aan de fondsenwervingscampagne Geefomnatuur. In 2010 werd  op het project 3997 Velpe-Mene en op de reservaatprojecten binnen de afdeling niet minder dan € 26244,38 (toestand 25 december) verzameld worden. Van bij de start van de campagne in september 2009 liep dit binnen de afdeling Velpe-Mene op tot een bedrag van € 45 206,60

(2) Verderwerken aan de uitbouw van de beheerde gebieden: Uitbreiding beheerde gebieden 2010 met 20ha28a: Broekbeek Wever, Bierbeekse Vallei, Velpevallei Vissenaken, Menevallei Hoksem

  1. Uitbouw van beheerde natuurgebieden: In 2010 werden de beheerde natuurgebieden in Velpe-Mene uitgebreid met 20ha28a met o.m een nieuw project in de Vallei van de Broekbeek in Wever met 3ha17a met een mozaïek van natte hooilanden, hellende graslanden met kwel en oude soortenrijke bossen. Met uitbreiding van de percelen in de Getebeemden(67a76ca) in Hoegaarden, Mene en Jordaan met 62a72ca in het Wijttebroek en een perceel huur van 1 ha 14 in de Jordaanvallei, de uitbreiding van een perceel van 1ha 14 in het Europees Habitatgebied binnen de Bierbeekse Valleien, een perceeltje in de omgeving van Weterbeek, de uitbreiding door aankoop (2 ha 24) en huur (1 ha 24 a) in de Middenloop van de Velpevallei en Paddepoel en via een ruilkoop nog perspectief voor de uitbreiding van 5 ha langs de noordzijde van de Velpe ter hoogte van de Paddepoel. In Meer kon het natuurgebied De Zijp Hooibos met 50a. Ook voor een deel van het unieke park van Salve Mater in Lovenjoel kon voor een perceel van 2 ha 43 a een aankoopcompromis afgesloten worden, waarvan de akte in 2011 zal worden verleden. Na de sprong van 71,5 ha in 2008 en 20 ha in 2009 kon dus ook in 2010 een substantieel programma van 20,28 ha gerealiseerd worden. Binnen de afdeling Velpe-Mene wordt dan ook 467ha beheerd.
  2. Monitoring: voor volgende gebieden werd in 2010 een monitoringrapport opgemaakt: Mene-Jordaan- Rosdel, Molensteen-Hazenberg
  3. Biodiversiteit in de beheerde natuurgebieden:
    De resultaten van het beheer waren weer navenant: uitbreiding van bleek bosvogeltje en vestiging bokkenorchis en bosorchis in de Hoegaardse valleien, massale bloei brede orchis, rode lijstsoorten zoals karwijselie en blauwe knoop in de paddepoel. Bergnachtorchis in de Zeyp en een reeks unieke soorten in Zwartenbos.
  4. Natuurbeleving en educatie in beheerde natuurgebieden:
    In 2010 werden 2 wandelfolders nl Rosdel en Rozendaal-Paddepoel-Velpevallei met gemarkeerde wandelpaden uitgegeven. Een team van natuurgidsen is actief om bij aanvragen voor groepen deze rond te leiden en het verhaal van het gebied te brengen. Hiervan wordt talrijk gebruik gemaakt. Elke wandelbeurt komt trouwens ten goede aan het natuurfonds velpe-mene.
    Tezamen met de Stad Tienen werd plannen uitgewerkt om van het Dravershof in Vissenaken een Natuurpunt landschapscentrum Vissenaken te realiseren. Dit zal concreet vorm krijgen in 2011.

De dag van de natuur 2010 op 20 november kende door de deelname van de scouts een enorm succes. Meer dan 150 deelnemers.

(3) Natuurontwikkeling en ruimte voor rivieren: Velpe- en Getevallei verder op kaart gezet

De overstromingen in de maand november 2010 hebben meer dan ooit het belang van brede bebouwingsvrije valleien met ruimte voor de rivier en ruimte voor water bewezen. Binnen de afdeling zijn de laatste jaren grote inspanningen geleverd om de bovenloop en middenloop van de Velpe met het complex Paddepoel-Velpevallei-Rozendaalbeek op de kaart te zetten. En met sukses. Bij de hoge waterstanden werd bewezen dat dit een goede keuze was en dat natuurversterking kan samengaan met natuurlijke berging van hoogwater in de valleien. Al meer dan een decennium wordt ook telkenmale een andere grote uitdaging nl de Getevallei van Taalgrens in Hoegaarden, over Tienen, Linter, Zoutleeuw, Geetbets tot monding in Halen sterker op de natuurkaart van Vlaanderen zetten. Onze collegae van de Natuurpunt Afdelingen Gete-Velpe, Linter en Landen hebben hier de laatste jaar stroomafwaarts al prachtig werk geleverd met de uitbouw van een keten van gebieden waaronder Meertsheuvel (Zoutleeuw), Betserbroek (Zoutleeuw en Geetbets) en Aronst Hoek (Geetbets). Dit jaar kon het Doysbroek in Linter substantieel uitgebreid worden en werd een aanzet gegeven in de vallei van de Kleine Gete in Ezemaal. In december 2010 stelde de Vlaamse regering trouwens het RUP. Aronsthoek Melsterbeek.vast, waarvoor het openbaar onderzoek zal lopen van 15 februari tot 15 april. In de Getevallei is al veel in beweging gezet maar de komende jaren staat nog veel te gebeuren waardoor een geïntegreerde benadering van natuurontwikkeling, streekontwikkeling en ruimte voor de rivier en voor natuurlijke waterberging heel wat perspectieven biedt om tot een internationaal natuurgebied te komen.. In het voorjaar 2010 vond de Watering Menevallei het nodig om de leigracht in het  gebied Getebeemden in Hoegaarden drastisch te ruimen. Na protest en overleg onzerzijds werden de ruiming ongedaan gemaakt en werd het waterpeil en de leigracht terug hersteld. Het Tiens broek en omgeving is terecht het mekka voor de vogelaars. Hier wordt gepoogd om in overleg met de Stad Tienen en de Tiense Suikerraffinaderij de geplande locatie van nieuwe spaarbekken te herschikken zodat de natuur- en landschappelijke waarde van de vallei en de mogelijkheid voor waterberging in de vallei  minder aangetast worden.

(4) Grote Publieksactiviteiten met duizenden deelnemers met WALK FOR NATURE 2010 Hoegaarden (6000 dln), 18 april, de etappe van de herderstocht voor biodiversiteit op 10 september (1200 dln), werkdag van de natuur in de Snoekengracht op 20 november met meer dan 150 deelnemers

Grote activiteiten in het kader van Geef om Natuur binnen de Afdeling waren o.m. de ' Walk for Nature' Hoegaarden op 18 april met 6000 deelnemers en het daaraan gekoppeld het startcolloquium rond het Internationaal Jaar voor de Biodiversiteit, de Herderstocht rond Biodiversiteit met de etappe van.10.september met overnachting op de grens tussen Neervelp en Opvelp met 1200 aanwezigen met een breed publiek dat we anders niet onmiddellijk bereikten. Daarnaast werkte  onze afdeling mee aan de succesvolle de actie 10.10.10. en de afsluiting van de fotowedstrijd Geef om Natuur te Tienen. De afdeling gaf ook haar volledig medewerking aan het startsymposium Geef om Natuur dat doorging in Heverlee op 27 februari 2010  rond biodiversiteit en  landschap. Het is duidelijk dat we binnen Velpe-Mene lokaal en regionaal concreet werken vanuit engagement maar in een breed mondiaal perspectief.
Ook de dag van de natuur van 20 november met meer dan 150 deelnemers moet bij de grote publieksactiviteiten worden vermeld.

(5) Wandelingen van de maand, een gevulde activiteitenkalender en natuurbeheeractiviteiten

Een boeiende activiteitenkalender met wandelingen, vorming en beheersactiviteiten met daarin de wandelingen van de maand gespreid over het hele jaar en hele werkingsgebied die focussen op de prioriteiten van de werking. De nacht van de vleermuis (28 augustus) in Boutersem met een 60 tal deelnemers, de sterrenkijkdagen en de  straffe kostwandeling in Hoegaarden mogen gerust in de kijker worden geplaatst. 
14 winterwerkweekends en 15 zomer- en herfstwerkweekends  met een ploeg van 10 tot 45 vrijwilligers werd de ronde van de beheerde natuurgebieden aangedaan. Elk natuurgebied binnen de afdeling werd minstens door 1 werkdag vrijwillig natuurbeheer aangedaan.

(6) Natuur en landschapsversterking binnen Ruilverkaveling Willebringen en versterking van landschappelijke kwaliteit in het agrarisch gebied: test voor geloofwaardigheid van beleid in Internationaal Jaar van de Biodiversiteit

De Ruilverkaveling Willebringen gaat om de herinrichting van circa 3000 ha in delen van Tienen, Hoegaarden, Bierbeek en Boutersem. Kortom om het gebied tussen Molenstraat in Meldert en de Waversebaan in Opvelp, begrensd in het Zuiden door de Taalgrens en in het Noorden door de Steenweg tussen Boutersem en Tienen. Dus concreet van Aardgat in Tienen tot gebied Molensteen en Hazenberg in Bierbeek. In 2010 vond een bijkomend openbaar onderzoek plaats met het oog op de nuttig verklaring van deze ruilverkaveling. We verwijzen naar het advies in de terugblik 2009 en naar de Walk for Nature onder vorig punt. Het is duidelijk dat de opvolging van deze ontwikkeling één van de hoofdpunten vormt voor onze werking binnen het Internationaal jaar voor de biodiversiteit. Voor de minister bevoegd voor biodiversiteit, die ook minister bevoegd voor ruilverkaveling is, zal het alleszins een test in geloofwaardigheid zijn. Alle mooie woorden over noodzaak om tegengaan van de achteruitgang van de biodiversiteit zullen al of niet in de praktijk kunnen worden gebracht. In dit kader hebben we alle hands aan dek gehesen om op te komen om de natuurlijke hoofdstructuren in de valleien en de aangrenzende flanken te versterken maar ook om de landschappelijke kwaliteit en natuur in het agrarisch landschap terug op de kaart te zetten. Ook hier staat een leefbare populatie van de grauwe- en blauwe kiekendief en de populatie akkervogels zoals grauwe gors en veldleeuwerik voor ons voorop. Biodiversiteit binnen het agrarisch landschap is voor een deel ook een inherente verantwoordelijkheid van een goede landbouwpraktijk. Dit wordt een grote uitdaging ook in de ruilverkaveling om dit te realiseren door versterking van de natuurstructuur, de versterking van de vaste landschapselementen verweven doorheen het landschap en een reeks landsschapselementen en – maatregelen ter bevordering van de biodiversiteit binnen de agrarische praktijk.

(7) Voorbereiding Life project Bierbeekse en Hagelandse valleien en werken aan instandhoudingsdoelstellingen Europese Habitatgebieden en -soorten

In 2010 werd medewerking verleend aan de uitwerking van een Europees Lifeproject voor de Bierbeekse (met Zwartenbos, Vallei van de Molenbeek en Bierbeek, Meldertbos) en Hagelandse valleien. Hierdoor zouden de natuurwaarden in bovengenoemde valleien door inrichtingsmaatregelen kunnen versterkt worden. De uitwerking van de Instandhoudingdoelstellingen werd opgevolgd. In de afdeling wordt bijzondere aandacht besteed aan  soorten als kiekendief, hamster en andere soorten van het akkerplateau waarvoor ook Europese Instandhoudingdoelstellingen dienen opgemaakt.

(8) Impulsen aan natuurstudie binnen Velpe-Mene

In 2010 kwam een intense werking studieactiviteit  gericht op het behoud van  de kolonies ingekorven vleermuis in Lovenjoel en grootoorvleermuis o.m in Roosbeek. Er waren paddenoverzetacties op verschillende plaatsen, de ontwikkeling van de poelen zowel naar vegetatie als amfibieën werd opgevolgd. Binnen de afdeling werd een generator gekocht voor de studie van de nachtvlinders. Een enthousiast team heeft de verschillende gebieden binnen de afdeling geïnventariseerd. De akkervogels en het project rond de geelgors en grauwe gors die ontstaan zijn binnen de afdeling hebben ondertussen een brede uitstraling gekregen in een zelfstandige en goed draaiende werkgroep.

(9) Opvolging gemeentelijke milieuraden, gecoro's en charters biodiversiteit vanuit de gemeentelijke kernen in Bierbeek, Boutersem, Hoegaarden, Tienen en Glabbeek.

(10) Natuurpunt Velpe-Mene als vereniging

Eind 2010 haalden we de 1260 leden; dit is een groei van 17 leden. Wekelijks zijn er activiteiten waarbij we een beroep kunnen doen op een toegenegen team van vrijwillige medewerkers en occasionele medewerkers. Op de walk for nature waren dit zelfs een 80-tal vrijwilligers.
Het afdelingsbestuur hield 6 afdelingsvergaderingen en 2 teambuildings of vormingsactiviteiten. Tussentijds waren er nog tal van themavergaderingen voor de voorbereiding van de activiteiten zoals de afdelingsspaghetti, de walk for nature, cursussen enz. De reservatenwerkgroep van de afdeling met alle conservators kwam 4 maal samen. Dit gebeurde ook op het niveau van de teams rond de verschillende reservaten. De kernbesturen kwamen eveneens geregeld samen.
In 2010 werd daarenboven medewerking verleend aan de activiteiten van het Regionaal Landschap Zuid-Hageland en het Regionaal Landschap Dijleland. Met het RLD werd het succesvol Fruitfeest in Bierbeek georganiseerd. Met het RLZH werd samengewerkt rond Graan voor Gorzen en rond de boomgaardenwerking.
Met de gemeente Bierbeek werd samengewerkt bij het graven van nieuwe poelen, met de gemeente Boutersem werd samengewerkt rond het project St Luciakapel en St Luciabeemden en ook rond natuur in het dorp met het project kleine Vondelbeek. Voor de stad Tienen kan de samenwerking rond het landschapscentrum Vissenaken worden vermeld.
Het communicatiebeleid  van de afdeling verloopt langs het tijdschrift Natuur en Landschap, de website  www.velpe-mene.be, de nieuwsbrief Velpe-Mene en de mailinggroep Velpe-Mene bestuur (26 leden) en de mailinggroep BeheerVelpe-Mene (46 leden).